ارزیابی جابجایی سلولی شاخص های کالبدی – اجتماعی در مناطق حاشیه نشین (نمونه موردی: مناطق حاشیه نشین شمال شهر تبریز)

حاشیه نشینی در ایران همانند بسیاری از کشورهای در حال توسعه، نمودی از روند رو به رشد نابرابری های فضایی در شهرهاست. این شیوه سکونت، در شهر تبریز - به عنوان یکی از کلان شهرهای کشور- با سرعت فزاینده ای افزایش می یابد. بنابراین شناخت نارسایی ها و کمبودها در سطح مناطق حاشیه نشین ضرورتی اجتناب ناپذیر می باشد. با توجه به اهمیت تحلیل فضایی نابرابری ها در مناطق شهری، هدف این پژوهش تحلیل توزیع نابرابری های اجتماعی – کالبدی و نشان دادن حرکات این نابرابری ها از حاشیه جغرافیایی به متن یا برعکس در مناطق حاشیه نشین شمال شهر تبریز می باشد. روش پژوهش کاربردی از نوع توصیفی، تحلیلی و تطبیقی است که از مدل های crosstab و تحلیل عاملی و نرم افزارهای کامپیوتری arc gis، idrisi selva، spss استفاده شده است. برای شناخت محدوده ی مورد مطالعه از منظر حرکات فضایی شاخص های کالبدی – اجتماعی و نابرابری های اجتماعی طی دوره زمانی مورد مطالعه از اطلاعات بلوک های آماری سال 85-1375 و از 26 شاخص استفاده گردیده است. از نظر شاخص های کالبدی - اجتماعی بر اساس یافته های اولیه از 2090 بلوک در سال 1375 تعداد 63 بلوک معادل 3 درصد خیلی مطلوب، 146 بلوک معادل 7 درصد مطلوب، 314 بلوک معادل 15 درصد وضعیت متوسط، تعداد 418 بلوک معادل 20 درصد نامطلوب و تعداد 1149 بلوک معادل 55 درصد بسیار نامطلوب شناخته شده اند. بر اساس یافته های اولیه از 2116 بلوک در محدوده مورد مطالعه در سال 1385 تعداد 226 بلوک معادل 68/10 درصد خیلی مطلوب، 279 بلوک معادل 18/13 درصد مطلوب، 373 بلوک معادل 63/17 درصد وضعیت متوسط، تعداد 1100 بلوک معادل 52 درصد نامطلوب و تعداد 138 بلوک معادل 6.51 درصد بسیار نامطلوب شناخته شده اند. همچنین نتایج حاکی از آن است که شاخص های کالبدی – اجتماعی طی این دوره زمانی ارتقای کیفی و کمی پیدا کرده است و این ارتقای شاخص ها از حاشیه به سمت متن شهر بیشتر شده است.